Zer jaten dute Senegalen?
Dudarik gabe, arroza da senegaldarren elikaduraren oinarria. Arraina ere asko jaten dute, Senegalek kosta duenez, ugaria eta merkea delako. Aldiz, txekor haragia eta oilaskoa garestiak dira han, eta gutxi jaten dute horietatik. Pikantea eta espeziak ere oso gustukoak ditugu, eta sukaldean horiek erabiltzeko ohitura handia daukagu.
Zein da Senegalgo plater tipikoa?
Thieboudienne da hango plater tipikoa, arroza arrainarekin; wolof hizkuntzan, thiebou djeunnesaten diogu.
Eta zein da zuri gehien gustatzen zaizun jatekoa?
Hori bera da niri gehien gustatzen zaidana ere.
Non ikasi zenuen sukaldean?
Etxean ikasi nuen, amak irakatsita. Alaba bakarra naiz, beste guztiak anaiak ditut; beraz, niri egokitu zitzaidan amari etxeko eginbeharretan laguntzea. Han oraindik oso ohikoa da emakumea etxeko lanez arduratzea, eta gizonezkoek gehiago jarduten dute etxetik kanpo. Oso gazte hasi nintzen amari laguntzen eta sukaldean, 13 bat urte nituela edo.
Hemen, etxean, zer jaten duzue?
Tartean behin prestatzen dut janari senegaldarra, baina ez nahiko nukeen bezainbestetan. Hango platerak sukaldatzeko denbora asko behar da, eta hemen ez daukagu horrenbeste denbora; etxetik kanpora lan egiten dugunok ez behintzat.
Erraz topatzen al dituzu hango errezetak prestatzeko osagaiak?
Bai, horretan ez dut arazorik izaten; osagai bertsuak erabiltzen ditugu han eta hemen, prestatzeko modua da aldatzen dena.
Hemengo jateko ohituretatik, zerk harritu zintuen gehien?
Haragia horren gutxi eginda jateak. Guk haragia eta oilaskoa oso ondo eginda jateko ohitura dugu, eta hemen, berriz, oilaskoa ondo eginda jaten da, baina haragiak puntuan edo gutxi eginda egon behar du. Senegalen bizi den lagunen bati hemen haragia nola jaten duzuen erakusteko argazki bat bidaliko banio, ikara sentituko luke. Horretaz aparte, hemen ez daukazue ohiturarik janariari pikantea eta espeziak botatzeko; noizean behin piper beltz pixka bat erabiltzen duzue, eta nahikoa. Han, berriz, haragia mahaira pikante eta espeziarik gabe ateraz gero, txarra dagoela esango lukete.
Azkoitiarrek, oro har, ezer gutxi dakite Senegalgo sukaldaritzari buruz, ezta?
Bai, eta pena da. Lehen udalak antolatzen zuen munduko kulturei eskainitako egun bat, eta herrian bizi ginen kanpotarrok geure herrialdeetako janaria prestatzen genuen, nahi zuenak dastatu ahal izateko. Oso egun polita izaten zen, baina badira pare bat urte horrelakorik antolatzen ez dutela.
Senegalgo zeren falta sumatzen duzu gehien?
Gauza askoren falta sumatzen dut. Hango bizimodua eta hemengoa oso desberdinak dira. Han, familiak handiak dira, etxe bakoitzean jende asko bizi da eta sartu-irten handia egoten da. Etxeko atea beti zabalik egoten da, gainera, eta edonor sartu eta atera daiteke. Hemen, berriz, bakoitzak bere txokoa du eta hor bizi da. Adibidez, han, kalean zabiltzala bazkaltzeko ordua iristen bada, edozein etxetara sar zaitezke bazkaltzera; guztiz normala da hori. Hemen hori egingo banu, erotzat hartuko nindukete.
'Thieboudienne' edo arroza arrainarekin
Osagaiak
- Arroza.
- Arraina. Sowk legatza erabili du, baina urraburuarekin edo beste edozein arrain zurirekin ere egin daiteke.
- Azenarioa.
- Alberjinia.
- Juka.
- Arbia.
- Azalorea.
- Piper gorria.
- Piper berdea.
- Tomatea.
- Tomate kontzentratua.
- Baratxuria.
- Tipula.
- Pikantea.
- Erramu hosto bat.
- Ura.
- Olioa.
- Gatza.
Prestaketa
Aurrena, arraina eta barazkiak ondo garbitu. Eltze batean olioa jarri, eta bero-bero dagoenean, arrain zatiak bota.
Ondo-ondo gorrituta daudenean, eltzetik atera. Piper gorria zein berdea, tipula eta baratxuria txikitu, eta arraina gorritu dugun olio horretan bertan erregosi. Jarraian, gehitu tomate kontzentratua, pikantea, ura —arroz kantitatea halako bi— eta gatza. Irakiten hasten denean, sua jaitsi, gainontzeko barazkiak zatituta eta erramu hostoa bota, eta hogei bat minutuan utzi. Ondoren, lehen gorritu dugun arraina gehitu eta beste hogei bat minutuan utzi, su txikian.
Barazki guztiak eginda daudenean, barazkiak eta arraina ontzi batera atera. Salda gorde, arroza egiteko erabiliko dugu eta.
Horretarako, aurrena, arroza uretatik pasatu, almidoia kentzeko.
Behin garbituta, lurrun ontzian edo mikrouhin labean bost bat minutuz berotu, eta segidan, gorde dugun saldatara bota. Eltzeari tapa jarri eta su txikian utzi. Hamar minutu pasatutakoan, arrozari buelta eman, gainean zegoena azpira joan dadin, eta alderantziz.
Berriz tapa jarri eta beste hamar bat minutuz utzi. Arroza eginda dagoenean, ontzi batera atera eta gainean barazkiak eta arraina jarri.
Eta on egin!